Od bagien po papieskie pielgrzymki. Jak zmieniały się krakowskie Błonia?

19 października 2020

Witano na nich papieskie poselstwo, odbywały się tam defilady kawalerii i przeglądy wojsk, lądowały samoloty. W końcu zawitał na nie sam papież – i to więcej niż jeden. Krakowskie Błonia to miejsce, którego próżno szukać w centrach innych dużych miast. 48 hektarów zielonej łąki jest dziś jednym z ulubionych miejsc wypoczynku krakowian, ale przez wieki były areną wielu ciekawych zdarzeń. A przez ponad 800 lat swojej historii mocno się zmieniły.

Łąka, o którą toczyły się gorące spory

Błonia, dziś nierozerwalnie związane z Krakowem i znajdujące się w centrum miasta, nie zawsze leżały jednak w obrębie podwawelskiego grodu. Granice średniowiecznego Krakowa były znacznie mniejsze niż obecnie, a wiele spośród jego współczesnych dzielnic przez wieki miało status odrębnych wsi oraz miast. Podobnie było ze Zwierzyńcem i Łobzowem, między którymi rozpościerała się duża łąka. W 1162 roku możnowładca Jaksa z Miechowa podarował ją ufundowanemu niedługo wcześniej klasztorowi norbertanek. Tak właśnie rozpoczyna się znana nam dzisiaj historia Błoń.

Krakowianie chciwie patrzyli jednak na rozpościerającą się u stóp ich miasta łąkę. Chcieli ją wykorzystać przede wszystkim do wypasania krów. W końcu władze miasta, w 1366 roku, porozumiały się z norbertankami w sprawie wymiany ziemi na kamienicę przy ulicy Floriańskiej. Jak się okazało, był to początek sporów o prawo własności do Błoń. Sprawa ciągnęła się przez kilka wieków. Kamienica bowiem wkrótce po wymianie spłonęła, a klasztor chciał odstąpić od umowy.

Wyjazd do Krakowa? Odwiedź hotel Best Western Kraków! Zarezerwuj pobyt jeszcze dziś!

W rozstrzyganie sporów byli angażowani polscy królowie, a nawet kościelne władze w Watykanie. Za każdym razem wygrywało miasto, choć norbertanki zachowały prawo do wypasania na Błoniach określonej liczby sztuk bydła. Epilog sporów o prawa do tych terenów rozegrał się w XXI wieku, gdy miasto w ich pobliżu zamierzało wybudować stadion Cracovii. Ostatecznie prezydent porozumiał się z klasztorem, wykupując grunty. Przy stadionie do dziś znajduje się jednak niezabudowana działka o powierzchni 5 arów należąca do norbertanek – ze względu na charakterystyczny kształt jest nazywana “zębem przeoryszy”.

Historyczne wydarzenia na Błoniach

Mimo zawirowań własnościowych Błonia były areną wielu historycznych wydarzeń. Sama nazwa “Blone”, odnosząca się do podmiejskich pastwisk, po raz pierwszy została zapisana w dokumentach w 1402 roku. Już blisko 150 lat wcześniej biskup Jan Prandota witał tam jednak papieskie poselstwo z Asyżu, które przyniosło do Krakowa wieść o kanonizacji Stanisława ze Szczepanowa.

Błonia były wtedy łąką rozległą, ale i podmokłą. Co roku wiosną wylewała tam rzeka Rudawa, będąca lewym dopływem Wisły. Z jednej strony Błonia stanowiły więc wówczas dodatkowe zabezpieczenie miasta przed wrogiem, z drugiej tamtejsze bagna służyły za miejsce, gdzie w czasie średniowiecznych epidemii transportowano umierających na cholerę lub inne choroby.

Szukasz ciekawych miejsc w Krakowie? Sprawdź nasz artykuł „Krakowskie atrakcje od A do Z – część 1„!

Popularnym celem spacerów Błonia stały się dopiero w wieku XIX. W tym czasie zaczęto także organizować tam ważne wydarzenia wojskowe. W 1809 roku głośną defiladę na cześć Napoleona zorganizował książę Józef Poniatowski – tak Kraków świętował przyłączenie do Księstwa Warszawskiego. Żołnierze na łąkę wracali jeszcze wielokrotnie. 40 lat później swoje wojska przeglądał na niej rosyjski car Mikołaj I: następnie wysłał je na Węgry, by stłumiły powstanie. To właśnie na Błoniach pod koniec XIX wieku wystartował, a także wylądował pierwszy w historii Krakowa samolot. Tam w 1914 roku miała miejsce przysięga legionistów Józefa Piłsudskiego, a w 1933 roku odbyła się wielka parada kawalerii z okazji rocznicy odsieczy wiedeńskiej.

Krakowskie Błonia współcześnie

W czasach II Rzeczypospolitej Błonia miały już kształt podobny do tego, jaki znamy obecnie. Na początku XX wieku łąkę bowiem osuszono, bieg Rudawy uregulowano, a wokół Błoń wytyczono deptak. Z czasem na tym trawiastym obszarze zaprzestano również wypasu krów. W tym czasie na Błoniach pojawili się natomiast sportowcy – to właśnie tam rozegrane zostały jedne z pierwszych meczów piłki nożnej na polskich ziemiach. A stadiony Cracovii i Wisły do dziś znajdują się po przeciwnych stronach łąki.

Obecnie Błonia mają powierzchnię 48 hektarów i obwód przekraczający 3,5 kilometra. Administracyjnie należą do dzielnicy Zwierzyniec i pozostają jedną z największych takich miejskich łąk w Europie. Zostały wpisane do rejestru zabytków. Również współcześnie odbywają się na nich ważne wydarzenia. Są znane w całej Polsce jako miejsce papieskich pielgrzymek. Aż czterokrotnie z wiernymi spotykał się na nich Jan Paweł II, na Błoniach gościli również jego następcy: Benedykt XVI oraz Franciszek. Na tej krakowskiej łące koncertowało także wiele gwiazd estrady z Celine Dion na czele.

Kraków może być świetną bazą wypadową do wyjazdu w góry. Gdzie warto się udać? Sprawdź w kolejnym artykule: https://www.bwkrakow.pl/nablogu/w-gory-z-krakowa-najciekawsze-gorskie-trasy-w-poblizu-miasta