Niezwykłe historie z krakowskich wiosek

27 czerwca 2016

W przewodnikach o Krakowie trudno ich szukać. Nie błyszczą, nie leżą w centrum, nie przyciągają tłumów. A szkoda, bo mają barwną historię i skrywają sporo zabytków. O czym mowa? O dawnych krakowskich wioskach Mogiła i Bronowice Małe.

Mogiła

Mogiła to na mapie Krakowa miejsce absolutnie wyjątkowe. To tutaj toczy się akcja opery Wojciecha Bogusławskiego, „Krakowiacy i Górale”. To tutaj podobno znajduje się mogiła Wandy, która nie chciała wyjść za Niemca i postanowiła rzucić się do Wisły (stąd ma też wywodzić się nazwa miejscowości).

Zarezerwuj nocleg w Hotelu na Starym Mieście w Krakowie

Opactwo i willa

Wieś została założona w XII wieku. W 1222 roku biskup krakowski Iwo Odrowąż podarował ją cystersom i ufundował kościół. W 1949 roku na terenie Mogiły rozpoczęto budowę Nowej Huty i dziś wioska jest jednym z osiedli krakowskiej dzielnicy.

Klasztor cystersów-ołtarz główny/ Wikimedia/ Lestat (Jan Mehlich)

Mogiłę warto odwiedzić z kilku powodów. Przede wszystkim nie brak tu zabytkowych miejsc, do których niewątpliwie należy zaliczyć modrzewiowy kościół św. Bartłomieja, będący najstarszym kościołem drewnianym w Polsce, opactwo cystersów ze słynącym z łask krzyżem Pana Jezusa, dom młynarza czy willę Rogozińskich z parkiem, w którym znajduje się głaz-pomnik upamiętniający Wojciecha Bogusławskiego.

Willa Rogozińskich/ Wikimedia/ Zygmunt Put

Krwawa historia

Mogiła ma też swoją mroczną historię. To na jej polach w czerwcu 1656 roku, w czasie wojny Polski i Litwy ze Szwecją, miała miejsce biesiada polskiej szlachty, która zakończyła się krwawą rzezią. Stacjonujący na błoniach w Mogile oddział pod dowództwem Jana Dębińskiego cel miał szczytny – planował odbicie Krakowa z rąk szwedzkich. W oczekiwaniu na posiłki dowódca wysyłał potajemne listy do zaangażowanych w spisek mieszczan krakowskich. Mieli oni na umówiony znak wymordować strażników i otworzyć bramy miasta. Niestety, pełniące role kurierów krakowskie prostytutki, zdradziły polski oddział i poinformowały o spisku szwedzkiego dowódcę Wirtza. Ten, znając słabość Polaków do mocnych trunków, postanowił użyć podstępu. Wysłał z miasta wozy z beczkami z winem, licząc na to, że nie umknie to uwadze szlachty. Nie przeliczył się. Szlachta przechwyciła wozy i postanowiła czym prędzej skosztować zdobycznych trunków. Degustacja szybko zamieniła się w biesiadę, zapomniano o wartach i zasadach bezpieczeństwa. Wirtz wykorzystał to z całą bezwzględnością i w nocy zaatakował polski obóz. Niemal nikt się nie bronił. Większość Polaków wycięto, znaczniejszych rangą wzięto do niewoli.

Bronowice Małe

Swego czasu – podobnie jak Mogiła – były jedną z podkrakowskich wsi, dziś należą do dzielnicy Bronowice. Sławę przyniosło im „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego. To w Bronowicach odbyło się bowiem wesele Lucjana Rydla, poety i dramatopisarza okresu Młodej Polski z Jadwigą Mikołajczykówną, córką chłopa. Na pamiątkę tego wydarzenia w Bronowicach od 1969 roku po dziś odbywa się tzw. osadzanie chochoła. Podczas tego wydarzenia w muzeum organizowane są wykłady oraz występy artystów z krakowskich teatrów. Nie może także zabraknąć ludowej kapeli i tradycyjnego kołacza. Kluczowym punktem programu jest oczywiście osadzanie chochoła, czyli jego umiejscowienie na krzaku róży znajdującym się na wprost dawnej izby weselnej.

Rydlówka/ Wikimedia/ Dariusz Biegacz

Nie tylko miłośnicy literatury znajdą tu coś dla siebie. Będąc w Bronowicach warto zobaczyć Rydlówkę, dworek wybudowany przez Włodzimierza Tetmajera (jego żoną była Anna Mikołajczykówna, siostra Jadwigi), w którym dziś znajduje się Regionalne Muzeum Młodej Polski, dworek Tetmajerów, do którego przeniósł się Tetmajer po oddaniu Rydlówki Lucjanowi i jego żonie oraz kościół św. Antoniego Padewskiego.