Wahadło, które trzeba zobaczyć

11 sierpnia 2014

Wahadło. Każdy z nas widział je wielokrotnie i przechodził obok niego bez większego zainteresowania. Jednak to, które znajduje się w Krakowie, jest jedyne w swoim rodzaju. I nie chodzi tu bynajmniej o jego walory artystyczne, choć i one robią wrażenie, ale o to, jak w prosty sposób można zobrazować przełomowe dla nauki twierdzenia. O czym upewnia wahadło krakowskie? O tym, że Ziemia nie stoi w miejscu.

Fizyk, który chciał być lekarzem

Twórcą wahadła Foucalta, bo o nim właśnie mowa, był francuski fizyk i astronom, Jean Bernard Léon Foucault. Podobno chciał on zostać lekarzem, ale mdlał na widok krwi i był zmuszony wybrać inny zawód. Z korzyścią dla nauki zresztą, gdyż udało mu się nie tylko udowodnić doświadczalnie efekt Coriolisa (zakrzywienie toru ciał poruszających się w zamkniętym układzie), ale też dokonać jednego z pierwszych pomiarów prędkości światła.

Jak wahadło dowiodło, że Ziemia nie stoi w miejscu

Stworzone przez Francuza wahadło dowodzi, że Ziemia obraca się wokół własnej osi. W jaki sposób? Jeśli wprawimy je w ruch początkowo będzie ono pokonywało identyczny tor – do przodu i do tyłu, ale po pewnym czasie płaszczyzna jego wahań zmieni się (ulegnie odchyleniu).

Paryskie pokazy i międzynarodowa mania

Pokaz wahadła Foucaulta / Wikipedia / Zorro2212 / CC BY-SA 3.0

Pierwszy pokaz został zorganizowany w 1851 roku w Obserwatorium Astronomicznym w Paryżu. Wykorzystano do niego wahadło o długości 11 metrów. Sukces doświadczenia zaowocował poparciem ze strony księcia Luisa Napoleona i powtórzeniem pokazu w Panteonie, tym razem z użyciem wahadła o długości 67 metrów i wadze 28 kg. Wydarzenie to odbiło się echem nie tylko w świecie nauki. Na prezentacje ściągały tłumy, a doświadczenie zaczęto powtarzać w kolejnych miastach w Europie, a nawet Stanach Zjednoczonych. Jego popularność była tak duża, że obecnie można je zobaczyć w muzeach, bazylikach i uniwersytetach na całym świecie. Najsłynniejsze, bo największe i najcięższe, okazy znajdują się m.in. w Centrum Kongresowym w Portland (408 kg i 27 m), na Uniwersytecie w Kolorado (300 kg, 40 m) czy też w siedzibie ONZ w Nowym Jorku.

Wahadło w Krakowie

Wahadło, które znajduje się w Krakowie, waży 26 kg i ma niecałe 47 metrów długości. Zobaczyć je można w kościele św. Piotra i Pawła, który od hotelu Best Western Kraków Old Town oddalony jest o 10 minut piechotą (jeśli chcemy do niego dotrzeć z hotelu Best Western Galicya konieczny będzie nieco dłuższy, bo godzinny spacerek albo wybranie komunikacji miejskiej). Dla ułatwienia obserwacji jego odchyleń na posadzce świątyni narysowano nie tylko specjalną czarną linię, ale też zastosowano laserową wiązkę oddającą wykonywany przez wahadło ruch.

Krakowskie wahadło nie jest jedynym wahadłem Foucalta znajdującym się w Polsce (podobne można zobaczyć m.in. w Toruniu, Szczecinie, Gdańsku czy Kielcach), ale jest najdłuższe. Warto również dodać, że to właśnie w stolicy Małopolski, w ramach Dni Krakowa odbył się pierwszy pokaz francuskiego wynalazku. Wydarzenie miało miejsce w czerwcu 1949 roku, rozpisywały się o nim gazety i ściągnęły na nie tłumy.

Jeśli planujesz nieco dłuższą wizytę w Krakowie, a w naszym hotelu spędzasz nie tylko weekend, warto wybrać się na jeden z pokazów wahadła. Odbywają się one w każdy czwartek o godzinie 10, 11 i 12. Oczywiście w kościele Piotra i Pawła przy ulicy Grodzkiej.