500 lat na Wawelu. Dzwon Zygmunt, jedyny taki w Europie

28 grudnia 2021

Waży ponad 12,5 tony, a gdy uderzy, słychać go nawet z 30 kilometrów. Odzywa się jednak tylko w czasie największych uroczystości kościelnych i państwowych. Brzmiał też w ważnych chwilach związanych z polską historią.

Dzwon Zygmunt, bo o nim mowa, wisi na Wawelu już 500 lat. Mieszkańcy Krakowa i turyści słyszą ten sam dźwięk, który wzywał do katedry królów i władców. Co czyni go tak wyjątkowym?

Jak powstał dzwon Zygmunt?

Z powstaniem dzwonu, często mylnie określanego jako “dzwon Zygmunta”, wiąże się kilka podań. Według jednego z nich powstał z przetopionych armat zdobytych w bitwie pod Orszą, wygranej z moskiewskimi wojskami. Wedle innej legendy do metalu przeznaczonego na odlanie dzwonu wrzucono pancerz króla Zygmunta Starego lub strunę nadwornego lutnisty króla.

Nie jest znany powód, dla którego władca zdecydował się na ufundowanie dzwonu. Być może wiązało się to z narodzinami jego syna, Zygmunta Augusta. Z pewnością jednak tak wielki dzwon miał świadczyć o potędze polskiego króla.

Odlanie dzwonu nazwanego imieniem władcy powierzono Hansowi Behamowi, ludwisarzowi z Norymbergi w służbie Zygmunta. Dzwon był gotowy w drugiej połowie 1520 r. Na wieży katedry wawelskiej zawieszono go jednak dopiero 9 lipca 1521 r., w obecności króla. Od tamtej pory wisi w tym samym miejscu przez 500 lat.

Na nocleg w Krakowie wybierz Hotel Best Western Kraków – https://www.bwkrakow.pl!

Kiedy dzwonił dzwon Zygmunt?

Zygmunt przez wieki miał pierwszeństwo przed innymi wawelskimi dzwonami, które zaczynały bić dopiero chwilę później. Na początku odzywał się aż 120 razy w roku. Tak intensywne użytkowanie naruszyło konstrukcję wieży, którą trzeba było kilka razy remontować.

Oprócz świąt kościelnych, serce Zygmunta biło w czasie 16 koronacji – po raz ostatni w 1734 r. przy koronacji Augusta III. Dzwon odzywał się także przy okazji ważnych pogrzebów czy królewskich tryumfów.

Dźwięk Zygmunta w Krakowie było słychać m.in. po zwycięstwie ze Szwedami w 1605 r. w bitwie pod Kircholmem czy po wiktorii wiedeńskiej Jana III Sobieskiego w 1683 r. W 1702 r. Zygmunt rozbrzmiał też w czasie pożaru zamku wawelskiego, bił również przy okazji ingresów biskupich w katedrze.

Dzwon Zygmunt dzisiaj

Przez lata trzeba było umacniać konstrukcję, na której jest zawieszony dzwon. Pęknięciom ulegało również serce Zygmunta. Ostatecznie w 2000 r. wytopiono nowe – stare można obecnie oglądać przy wejściu na wieżę zygmuntowską.

W 1999 r. Zygmunt stracił miano największego dzwonu w Polsce. Do dziś ważący 12,5 tony dzwon jest jednak jedynym tak wielkim dzwonem w Europie poruszanym siłą ludzkich mięśni. Jego uruchomieniem zajmuje się każdorazowo od 8 do 12 dzwonników. Rocznie bije około 30 razy.

Zygmunta słychać jednak również w chwilach ważnych dla Polski i Krakowa. W ostatnich latach można było go więc usłyszeć m.in. w lipcu 2016 r., gdy do miasta przyjechał papież Franciszek, czy też w kwietniu 2019 r. po pożarze katedry Notre-Dame w Paryżu. W lipcu 2021 r. Zygmunt dwa razy odezwał się z okazji obchodów własnego 500-lecia.